Podcast link below
https://open.spotify.com/episode/0mFvxesEiWWn6DJ3vZPrgF?si=iCAtq3hHSm-fqqrFxNAKAA
कधीकाळी आपल्याला छोट्या-मोठ्या शहरात टायपिंग इन्स्टिट्यूट दिसत. नव्वदीच्या दशकापर्यंत सुरु होत्या, दरम्यान आपल्याकडे संगणक युग विस्तारले, टायपिंग इन्स्टिट्यूट मागे पडत गेल्या. इथे टाईप होणारा कागद जपून ठेवावा लागे, कारण त्या यंत्रात सेव्ह करण्याची सोय नव्हती. नव्वदच्या सुमारास मी तरुण भारतमध्ये दाखल झालो तेव्हा डीटीपी सेक्शनला असलेल्या संगणकावर शिकण्याची संधी मिळाली, त्यावेळी अबॅकसचे आणि इतर संगणक होते, किंमत साडेतीन लाख आणि वरच. संगणकाला मेमरीची तशी सोय नव्हती जी आता आहे, फ्लॉपी असायच्या ३६० केबीच्या. आधी संगणकात कंपोज करायचे, मग फ्लॉपी टाकून बूट करायचे, दुसरी फ्लॉपी टाकून सेव्ह करून घ्यायचे...अर्रर इतकं क्लिष्ट होतं ते ! (अर्थात आता ते वाटतंय, तेव्हा नाही)
हे लिहिता लिहिता सहज आठवलं, चंद्रावर उतरलेलं पाहिलं अपोलो स्पेसक्राफ्ट होतं ना, त्याच्या ऑपरेटिंग सिस्टीमच्या स्टोरेज क्षमता होती ६४ केबी. त्याच काळात २० एमबी पर्यंतची हार्डडिस्क आली. मग पुढे सगळं वाढत गेलं..आता तर विचारायलाच नको. शिवाय कीबोर्डवर ज्या दोन keys हाती आल्या, त्यांनी जुनं सगळं वाचता, बघता येतंय. Ctrl आणि S ! मेमरी मध्ये साठवण्याची सोय ही मला वाटतं जगातील सर्वोत्तम सुविधा आहे. यामुळेच मेमरी जेवढी जास्त तेवढा आनंद अधिक आणि त्याचा उपयोगही जास्त. जगताना माणसाच्या मेमरीत काय काय साठवलं जातं नाही ? फक्त कोणती फाईल कोणतं फोल्डर कुठे आहे, ते कधी उघडावं आणि त्याचा उपयोग कसा करावा हे मात्र रॅमवर अवलंबून आहे तसंच ते ‘प्रोग्रामिंगवर’ सुद्धा डिपेंड आहे. आपला मेंदूची क्षमता सुमारे २.५ पेटाबाईट, अगदीच सोपं करून सांगायचं तर १६ जीबी ची मेमरी असलेले दीड लाखापेक्षा जास्त फोन. (१ पेटाबाईट म्हणजे १००० टेराबाईट आणि १ टेराबाईट -१००० जीबी) बघा ! कुठल्या कुठं जातोय विषय. टायपिंग इन्स्टिट्यूट ते चंद्रावरचे यान आणि थेट तुमची-माझी मेमरी.
या मेमरीतील काही घटना,
प्रसंग, विचार मांडण्यासाठी हा ब्लॉग. आज
संगणकाच्या मेमरीत काही सेव्ह करायचं तर काम करताना न
चुकता Ctrl+S करावं लागतं, असं आपलं-आपल्या
मेंदूचं होत असेलच की, आपल्याच नकळत Ctrl+S दबत असणार आणि अनेक बाबी सेव्ह होतच असणार. या सेव्ह केलेल्या गोष्टी
पुन्हा स्क्रीनवर आणतोय.
कंट्रोल + एस
महत्त्वाचं! या दोन keys म्हणजे आपल्याही जगण्याचं एक तंत्र.
गरज असलेलं साठवायचं, साठवलेलं आठवायचं, आठवलेलं पाठवायचं किंवा चेक सारखं वठवायचं. आपला मेंदू तर संगणकाच्या
कितीतरी पुढे आहे, कारण इथे संगणकाच्या सगळ्या keys सोबत आणखी एक ‘की’ आहे ती भले
बोर्डवर इतर keys सारखी सामान्य दिसत असली तरी प्रोग्रामिंग
होताना तिचे functioning अफलातून आहे. ‘E’- emotions
! या मुळे आयुष्यातील कंट्रोल + एस ला एक गंमत आहे, एक रंगत आहे. कल्लोळ आहे. आपसूक कळ न दाबता मेंदूचं हे function सुरु होतं. कधी तरी Ctrl+S केलेलं चटकन
समोर येतं हे कुठे तरी forward होतं. चेहऱ्यावर, कृतीतून, विचारातून आणि शब्दातून!
हे होताना असतो एक
संदर्भ भूतकाळात घडलेल्या घटनांचा, एक धागा वर्तमानातला. कधी
अस्वस्थ करणारा तर कधी आश्वस्त करणारा. शोध स्वत:चा ही निरंतर चालणारी प्रक्रिया
असते आणि या प्रक्रियेत अशा Ctrl+S केलेल्या गोष्टी आपलं
स्वत:चं स्थान बाळगून असतात.
आज घडीला forward असणं आणि forward करणं एवढंच महत्वाचं आहे की काय असं वाटण्याजोगा काळ आहे, forward असणं म्हणजे नेमकं काय याचा विचार आपण केलाय? सहज खाजणारं अंग जसं आपल्याच नकळत आपण खाजवतो ना, तसं नकळत सोशल मिडीयावर forward करणं होताना दिसतं. मात्र नवी जनरेशन या platform वर वावरताना अधिक समंजस वाटते, त्यांच्या आधीचे या मिडीयावर वावरतात ते अतिउत्साही आहेत असं ठामपणे म्हणावं वाटतं. पिढी बदलताना platform बदलत आहेत, व्यक्त होण्याचे ‘अंदाज’ बदलत आहेत, एफबी आणि whatsapp किंवा तत्सम मेसेजिंग आउटडेटेड, इन्स्टा, tweet, स्टेज उपलब्ध आहे. जिथे शब्दांना मर्यादा आणि क्रिएटीव्हिटी अमर्याद आहे. या सगळ्या मायाजाळातून Ctrl+S चा उपद्व्याप सुरु होतोय. या नोंदी वर्तमानाच्या, या नोंदी जगताना घडून गेलेल्या भूतकाळातील प्रसंगांच्या-माणसांच्या आणि वस्तूंच्याही ! जगता जगता जपलेल्या आठवणींच्या या नोंदी, कधी काही प्रसंग तर कधी त्या घटनांच्या निमित्ताने भेटलेली माणसं. निसटलेले क्षण म्हणता येतील का ? म्हणता येतील, निसटले तरीही धरुन ठेवलेले ते क्षण, माणूस, सभोवताल न्याहाळताना दिसलेला चांगुलपणा, जाणवलेली संवेदना-वेदना आणि हो ! कधी त्या क्षणांच्या सहवासात निर्माण झालेला विचारकल्लोळ. हे सगळं Ctrl+S केलेलं इथे Ctrl+V करत, पेस्ट करत- forward करतोय जे दुसरीकडून आलेलं नाही.
